HẠT MẮC KHÉN (HŨ 100 GRAM)

  Theo đúng tiếng Thái  thì ta phải phát âm là MÁ KHÉN (chữ MÁ phát âm nhẹ dấu sắc thôi, là đúng tiếng Thái rồi đấy), nhưng thôi, tôi cứ theo cách mọi người dùng tiếng Phổ thông, gọi là MẮC KHÉN cho dễ hiểu. Mắc Khén là cây thân gỗ, cao, to. Hoa ra thành từng chùm (giống như Hoa Xoan vậy), hàng năm đến tháng 11 Dương Lịch là hoa đậu thành Quả, chín, đây chính là thời điểm thu hoạch, bà con trèo, bẻ từng chùm rồi để chỗ râm mát, hoặc treo lên gác bếp dùng cả năm. Đúng ra thì không gọi là Hạt Mắc Khén, mà phải gọi là Quả Mắc Khén, vì sử dụng nó phải nó bao gồm quả (như quả cây rau Mùi) và thứ hạt đen đen (như hạt vừng) bên trong! Đó mới là Mắc Khén! 
– Hạt Mắc Khén được coi là linh hồn của ẩm thực Tây Bắc bởi hầu hết các món ăn của đồng bào dân tộc Thái ở Tây Bắc đều sử dụng Mắc Khén làm gia vị! Mắc Khén có mùi thơm nồng nàn, thơm gấp nhiều lần hạt Tiêu, và đặc biệt nhất là cảm giác “tê lưỡi” khi ăn & nếm thử Mắc Khén, hệt như khi chúng ta bị dòng điện 3 hoặc 5 vôn chạm vào lưỡi vậy.
Mắc Khén tươi có màu xanh! Nếu sử dụng ngay lúc tươi này có mùi vị thơm ngon nhất. Nhưng không bảo quản được lâu, nên bắt buộc sau khi hái xong, ta phải phơi khô.
Sau khi phơi khô. Quả Mắc Khén sẽ nở ra như thế này, bên trong có hạt màu đen.
HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG
– Gia vị, hiển nhiên rồi, Mắc Khén là gia vị (như Hạt Dổi vậy)! Các món nướng (như cá nướng, thịt nướng…) của Tây Bắc mà không có Mắc Khén thì đâu còn là đặc sản Tây Bắc, có thêm thứ hạt này, cá nướng ngon hơn gấp vạn lần, các bác ạ. Chi tiêt cách sử dụng, các bác xem hình sau nhé:
CHÚ Ý: Không nên cho quá nhiều Mắc Khén, món ăn của bạn sẽ bị đắng. Hãy cho 1 lượng vừa phải. Rồi khi ăn, nếu chưa thấy ưng ý thì hãy pha thêm Mắc Khén với nước chấm hoặc trộn với Bột Canh để chấm thêm.
– MÓN NƯỚNG: Mắc khén rất hợp với các món nướng! Tẩm 1 chút mắc khén vào Cá hoặc Thịt rồi nướng thì có vị đặc trưng, ăn 1 lần khó quên lắm. Bà con bản xứ đi rừng, đi sông suối bắt cá luôn luôn mang theo 1 gói nhỏ bột Mắc Khén để sử dụng.
– MÓN RÁN: Bạn có thể dùng Mắc Khén để tẩm ướp thực phẩm như cá, thịt trước khi đem rán. Mùi Mắc Khén cay cay, thơm thơm, đảm bảo không có loại gia vị nào đặc biệt đến thế.
– TẨM ƯỚP LÀM THỊT GÁC BẾP: Rất nhiều người khi ăn món Thịt Trâu hay Bò gác bếp của Tây Bắc cứ thắc mắc không hiểu có vị gì mà đặc biệt đến thế. Thưa các bác là phải có Mắc Khén, chính Mắc Khén đã mang lại mùi vị đặc trưng vô cùng của các món ăn Tây Bắc.
– PHA NƯỚC, MUỐI CHẤM: Chỉ cần cho 1 chút bột Mắc Khén đã rang xay vào bát nước Nắm, chấm gì cũng thấy ngon. Đặc biệt là chấm Cá/Thịt nướng hoặc Rán.

Đặc biệt, Mắc Khén là nguyên liệu chính để làm nên Chẩm Chéo, một món gia vị độc đáo của Tây Bắc mà được mọi người rất ưa chuộng.
SƠ CHẾ, RANG & XAY MẮC KHÉN NHƯ THẾ NÀO?
– Thường nếu các bác mua Mắc Khén đã rang, xay, được đóng vào từng gói nhỏ thì chỉ việc sử dụng, nhưng ở đây, em hướng dẫn các bác chế biến hạt Mắc Khén khô & thô, tức là chưa qua xử lý gì cả, để làm thành thứ gia vị độc nhất vô nhị của Tây Bắc.
– Mắc Khén phải rang, rồi xay thành bột thì mới sử dụng được. Chú ý, không nên rang/xay quá nhiều, mỗi lần ta chỉ cần rang 1 ít, dùng hết rồi lại rang tiếp.
– Rang bằng lửa: Nhỏ lửa, đảo đều tay tsrong 5 phút
– Dùng lò vi sóng: 3 – 5 phút dưới công suất 400w.
– Sau khi đã rang xong, chúng ta không nên xay hoặc giã luôn. Mà hãy để nguyên như vậy trong vòng 30 hoặc 40 phút cho nguội hẳn rồi mới xay. Vì Mắc Khén nhiều tinh dầu, nếu ta xay ngay khi còn nóng sẽ bị dính, rất khó mịn.
– Sử dụng cối xay hạt Tiêu sẵn có trong gia đình, hoặc cối & chày để giã, tán nhỏ hạt Mắc Khén.
– Hoặc đơn giản nhất là dùng máy xay, nếu các anh chị rang & xay nhiều! Thì dùng cối của máy xay sinh tố là nhàn nhất.
– Bột Mắc Khén thành phẩm chỉ cần mịn vừa phải, không nhất thiết phải mịn nhỏ như bột hạt Tiêu.
CÁCH BẢO QUẢN: Cho vào lọ thật kín để bảo quản, không bị mất mùi. Chú ý không bảo quản trong tủ lạnh, chỉ cần để nơi râm mát.